Батыр қандай болуы керек? Көпшілігі бірден фильмнің кейіпкерлерін елестетіп көрді. Ол ұша алады. Оған ақша керек емес. Оның мақсаты – адамдарды жоқ құбыжықтардан немесе бандиттерден қорғау. Өкінішті, бірақ қазіргі әлемде батыр туралы түсінік бұрмаланған. Өйткені, батырдың қарапайым адамнан ешқандай айырмашылығы жоқ. Ол полиция формасын немесе өрт сөндірушінің камуфляжын киіп, ақ халатта жүріп немесе көшеде кетіп бара жатқан адам болуы мүмкін.
Бір жыл бұрын Қазақстанда коронавирусты алғаш жұқтырған адам табылған болатын. Бүгінде олардың саны 241 873 болса, оның 217 168-і емделіп үлгерген. Бір қарағанда, бұл көрсеткіш үлкен. Бірақ олардың көп болуы мүмкін деп кім ойлады? Мысалы, миллион адам жұқтыратын болса біздің әлем қазір қалай көрінер еді?
Олай болмас еді, өйткені пандемия кезінде шет қалмаған халыққа көмектесетін ақ халаттылар бар. Бұл мақалада біз әрдайым қасында болып, қазақстандық медицинаға көмектесетіндер туралы айтқымыз келеді. Біз Колумбия Университетінің Медицина мектебінің ғылыми-практикалық орталығы ICAP туралы айтамыз. Optimism.kz тілшісі жоба директоры Анна Дерябинаға хабарласып, бірнеше сұрақтар қойды.
Анна Алматыда туып-өскен. Мамандығы бойынша – дәрігер. Оның отбасында дәрігерлердің төрт буыны бар.
– Мамандық таңдағанда менде күмән болған жоқ: мен әрқашан дәрігер болғым келді. Алматыда мен С.Д.Асфендияров Қазақ ұлттық медициналық университетінің емдеу факультетін бітірдім. Содан кейін Гумбольдт атындағы және Берлин еркін университетіндегі Шарите медицина мектебінде халықаралық денсаулық сақтау магистрі дәрежесіне оқуға түстім, – дейді жоба директоры. Сол кезге дейін менде АИТВ бағдарламаларын ұйымдастыруға байланысты екі үлкен зерттеу жүргізу тәжірибесі болды. Мені денсаулық сақтауды ұйымдастыру және денсаулықтың әлеуметтік детерминанттары мәселелері қызықтыра түсті. Магистратурада менің негізгі бағыттарым қолданбалы эпидемиология және инфекциялық аурулар эпидемиологиясы болды. Мен 2013 жылдан 2016 жылға дейін денсаулық сақтау бағдарламаларын жүзеге асыруда жақсы тәжірибеге ие бола отырып, АҚШ-тың Солтүстік Каролина Университетінде басқару және денсаулық сақтау саласындағы саясат бойынша докторантурада оқыдым.
ICAP – Колумбия Университетінің Медицина мектебінің ғылыми-практикалық орталығы. Ол әлемнің 30-дан астам елдерінің денсаулық сақтау министрліктеріне денсаулық сақтаудың ең өзекті мәселелері бойынша әдістемелік және практикалық көмек көрсетеді. Аннаның арқасында ол Қазақстанда да бар.
– ICAP Қазақстанда 2011 жылдан бастап жұмыс істейді. АҚШ Президентінің ЖҚТБ-дан құтқару жөніндегі шұғыл жоспары (PEPFAR) бағдарламасы аясында АҚШ-тың ауруларды бақылау және алдын алу орталығының қаржыландыруымен біз клиникалық хаттамаларды, нұсқаулықтарды жетілдіруге, ұлттық ақпараттық жүйелерді әзірлеуге және жетілдіруге көмектесеміз, денсаулық сақтау саласы бойынша оқыту және кеңес бере отырып, АҚТҚ-жұқпасының алдын алу, диагностикасы және емі үшін мамандар даярлаймыз.
Біз сондай-ақ материалдық-техникалық қолдау көрсетеміз және медицина қызметкерлерін қызмет сапасын жақсартуға ынталандыру үшін жұмыс жасаймыз. 2020 жылдан бастап біз жергілікті үкіметтік емес ұйымдармен және Алматы қаласындағы ЖИТС орталығымен бірлесіп, Элтон Джон ЖИТС қорының демеушісі болып табылатын «ВИЧ эпидемиясына қарсы күресудің Алматы моделі» жобасын бастадық. Бұл жобаның мақсаты – Шығыс Еуропа мен Орталық Азияның басқа қалаларына үлгі бола алатын тұрақты, жан-жақты және экономикалық тиімді қалалық АҚТҚ-мен күресу бағдарламасын құру және жүзеге асыру.
2020 жылдың басынан бастап ICAP COVID-19 жұмысына белсенді қатыса бастады. Қазақстанда бұл жұмыс «Шеврон» компаниясының бастамасымен және қаржылық қолдауымен жүзеге асырылады.
ICAP жұмысы туралы
Ақпан айының басында Қазақстанда инфекциялық бақылауды күшейту жөніндегі ұлттық жоба басталды. Бұл ғылыми-практикалық орталықтың көптеген жобаларының бірі «Шеврон» компаниясының бастамасы мен қаржылық қолдауының арқасында Колумбия университетінің қоғамдық денсаулық сақтау мектебі жанындағы ICAP пен Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Ұлттық денсаулық сақтау орталығы (NCPH) Меморандумға қол қойылды.
– Меморандумның басты мақсаты – медициналық көмек көрсетуге және инфекциялық бақылауға байланысты инфекциялардың алдын алу бойынша Ұлттық үйлестіру орталығының әлеуетін күшейту бойынша ынтымақтастық, – деді Анна Дерябина.
Жоба негізгі үш бағытта жұмыс істейді:
1) инфекциялардың алдын алу және инфекциялық бақылау бойынша практикалық денсаулық сақтау мамандарын даярлау және оқыту бағдарламасын құру;
2) инфекциялардың алдын-алу және елдегі ауруханалардың үлгісіндегі бақылау жүйелерінің тәуелсіз кешенді бағалауын жүргізу;
3) медициналық көмекке байланысты инфекциялардың деңгейін бақылаудың электрондық жүйесін әзірлеу және енгізу.
– Әлемнің басқа елдеріндегі сияқты Қазақстанда да COVID-19 салдарынан денсаулық сақтау саласының қызметкерлері мен практиктері медициналық мекемелердегі инфекциялық бақылау мәселелеріне, медициналық персоналды қорғауға көп көңіл бөле бастады, – деп атап өтті Анна. – Денсаулық сақтау министрлігімен бірлескен іс-шараларды жүзеге асыру біздің медициналық мекемелерімізді пациенттер үшін де, медицина қызметкерлерінің өздері үшін де қауіпсіз ететін және денсаулық сақтау жүйесін жаңа қиындықтарға дайындайтын жүйелік өзгерістерге серпін береді деп сенемін.
2021 жылдың ақпанынан бастап Қазақстанда COVID-19-қа қарсы вакцинация басталды. ICAP вакцинациямен айналысатын медициналық қызметкерлерге арналған оқу видеороликтері мен ақпараттық материалдарды жасау үшін ҰДСО және Chevron компанияларымен белсенді ынтымақтастық жасайды. Біздің жұмысымыздың мақсаты – жоғары сапалы вакцинация. Қазақстан биыл миллионға дейін адамға вакцина егуді жоспарлап отыр және бұл өте маңызды. Вакцинация – ғылымның ең үлкен жетістіктерінің бірі, ал вакцинациядан бас тарту – халықтың инфекциялық аурулар бойынша сауаттылығының жеткіліксіздігінің белгісі. Біздің жұмысымыз COVID-19-қа қарсы вакцинацияланған адамдардың санын көбейтеді деп үміттенемін, – деп қорытындылады Анна Дерябина.
